Sápmelaččaid dárbbuid dusten sámeguovllu olggobealde

Sámedikki čoaggán varraseamos dieđuid (2019) mielde Suomas ásset badjelaš 10 000 sápmelačča. Sis sámeguovllu olggobealde ásset vádjit 6 700, nappo eanáš oassi olles veahkadagas. Oaivegávpoga guovlu, Tampere-Jyväskylä, Oulu ja Roavvenjárgga guovllut leat doppe sápmelaččaid váldoássanbáikkit. Sámedikki statistihkat čájehit maiddái dan, ahte váldooassi sámemánáin, -nuorain sihke báresagi sápmelaččain ásset sámeguovllu olggobealde, ja fas váldooassi vuorrasut olbmuin orrot ruovttuguovllus Sámis.

SámiSoster searvi lea figgan doaimmastis váldit buorebut vuhtii maiddái sámeguovllu olggobealde ássi sápmelaččaid dárbbuid. Ulbmilin lea nannet sin sámevuođa sihke oktiigullevašvuođa ja oasálašvuođa sámeservodahkii ja dien láhkai doarjut sin buresbirgema ja dearvvasvuođa. Searvi lea ee. lágidan Oulus ja Tamperes almmolaš dilálašvuođaid, gosa guovllu sápmelaččat leat čoahkkanan ságastallat, servvoštallat ja boradit. Searvi lea hálidan dáinna vugiin gullat, makkáraš vuordámušat sápmelaččain lea searvvi doaimmaid ektui. Máhcahat dáin dilálašvuođain leamašan oalle buorre. Olbmot leat sávvan, ahte diekkáraš deaivvademiid livčče buorre lágidit jeavddalaččat, ja nu, ahte dain livčče juoidá temá dego duddjon, dološ muitalusat, árbevirolaš borramušat, sámegiella, sohkadutkamus jná. Muhtimat sávve maiddái bearašleairraid.

SámiSoster lea mannan jagiid áigge oččodan Oulu guvlui bissovaš čoahkkananbáikki, man oktavuođas sáhtášii lágidit maiddái máŋggalágan bargobájiid omd. sámi duojis. Áigumuššan lea vuođđudit dohko seammá sullasaš doaibmastobu, go searvvis lea dál Heahtás, Anára girkosiiddas ja Vuohčus. Dađi bahábut searvvi ruhtaohcamušat dánlágan doaimma vuolggaheami várás leat dán rádjai hilgojuvvon. Mii eat leat goittot vel oalát vuollánan, vaikke vejolašvuođat oažžut ruhtadeami Sosiála- ja dearvvasvuođaservviid doarjjaguovddážis (STEA) leat dál ain hedjoneamin, daningo dange organisašuvnna resurssat leat gáržumin. Vásáhusat orrot čájeheamin dan guvlui, ahte sámeguovllu olggobealde orru sápmelaččaid dárbbuid livčče vuohkkaseamos dustet muhtinlágan johtti doaibmastobu doaibmamállein. Das livčče oaivilin bálkáhit SámiSosterii bargi, guhte ordnešii deaivvademiid ja bargobájiid vurrolagaid dain gávpogiin, gos sápmelaččat eanáš orrot, nappo Helssega, Tampere, Oulu ja Roavvenjárgga guovllus. Dienlágan áigumušas orošii leamen realisttalaš vejolašvuohta lihkostuvvat, juos beare ruhtadeapmi fitnašuvašii.

Juha Guttorm
Spesiála áššedovdi